In het kort:
In het kort: Leiderschap begint bij het loslaten van je oordeel. Dat klinkt simpel, maar in de praktijk is het razend lastig. Toch is het precies dat wat high performance leaders onderscheidt: zij zien de mens achter het gedrag. Tijdens een roadtrip door de VS werd ik geconfronteerd met mijn eigen aannames en vooroordelen. Mijn les? Je hoeft het niet altijd eens te zijn om verbinding te maken. Echt leiderschap vraagt empathie, nieuwsgierigheid en de moed om iemand te zien zoals hij/zij is, ook als dat schuurt.
“Every end is a new beginning”. De zomervakantie is voorbij en mijn nieuwe ronde leiderschapsblogs voor TopsportNetwerk begint vandaag na een prachtige reis van 1,5 maand door de Mid-West van de VS met mijn gezin.
Naast genieten, herinneringen maken en vertragen, heb ik onderweg veel geleerd over leiderschap. Zoals je weet, elke maand staat één van de negen leiderschapskwaliteiten van IMD, – één van de beste leiderschapsinstituten ter wereld – centraal. In deze september-blog: ‘Accepteer het individu’.
Wat betekent dat eigenlijk?
Volgens IMD gaat het om het ontwikkelen van een houding van “unconditional positive regard”: het vermogen om iemand zonder oordeel en met een open blik te benaderen, ook als je al (voor)informatie hebt, het gedrag je niet aanstaat of je het fundamenteel oneens bent met die persoon.
Maar hoe doe je dat in de praktijk? Kun jij iemand onvoorwaardelijk positief benaderen, zelfs in een conflictsituatie? Gijzelingsonderhandelaars zijn daarin extreem goed getraind: hoe maak je verbinding met de gijzelnemer terwijl je als mens de gijzelingsactie afkeurt en volledig indruist met jouw eigen normen en waarden?
Waarom is 'niet-oordelen' zo moeilijk?
Als voormalig consultant werd ik juist betaald om te oordelen. Adviezen, meningen, richting geven dat was mijn werk. Maar ook buiten het werk is oordelen de norm. In de (sociale) media, politiek en onze eigen omgeving wordt dagelijks gepolariseerd, geruzied, geoordeeld en zelfs veroordeeld.
Niet-oordelen vraagt oefening. Het vraagt om een basishouding van:
“Jij bent OK, ik ben OK”. Ook als we het oneens zijn.
Een high performance leader kan het probleem los zien van de persoon. Die begrijpt waar gedrag en visie vandaan komen bij zichzelf en bij de ander. Dat vraagt om empathisch leiderschap.
''Jij bent OK, ik ben OK''
Waarom oordelen we dan toch?
- Oordelen is snel en efficiënt
Ons brein wil snel orde scheppen. Dat is evolutionair handig, maar leidt vaak tot onbewuste vooroordelen. - We spiegelen vanuit ons eigen referentiekader
Wat voor jou normaal is, kan voor een ander vreemd zijn. Jouw waarheid is niet dé waarheid. Dat maakt openheid lastig. - Groepsdruk en sociale conditionering
We worden opgevoed met impliciete normen over wie “goed” is en wie “anders” of ”slecht”. - Oordelen geeft (schijn)controle
Door mensen in hokjes te plaatsen, voelen we grip. Maar echte verbinding vraagt loslaten.
Schoolvoorbeeld in leiderschap - Green Bay Packers, Wisconsin
Tijdens onze reis in de VS kwamen we in week 3 op toevallige wijze aan in Green Bay. Als NFL-fan en toezichthouder bij de American Football Bond Nederland ken ik het dorp natuurlijk van de legendarische ‘Ice – en Snow Bowl’ van 1967 resp. 1985: 40 cm verse sneeuw, -20/-25°C gevoelstemperatuur en toch werd er gespeeld. Zelfs wedstrijdrecords werden in die beide iconische wedstrijden gebroken.
Toen ik langs de borden van de Green Bay Packers reed, betrapte ik mezelf op een waarde-oordeel: “Hoe kan zo’n grote en bekende club op het hoogste niveau in de NFL floreren in een afgelegen slaapstadje waar je – platgezegd – niet dood gevonden wil worden?”
Die avond besloot ik me erin te verdiepen. Ik wilde andere perspectieven zien. En wat ik ontdekte, veranderde mijn blik.
Wist je dat:
- Green Bay Packers publiek eigendom is als enige club in de NFL? Geen miljardair als eigenaar, maar 500.000 aandeelhouders. Iedereen telt mee.
- Onder CEO Mark Murphy het team actief heeft ingezet op diversiteit en inclusie? De raad van bestuur telt inmiddels meerdere vrouwen en mensen van kleur, waaronder Marcia Anderson, de eerste zwarte vrouw in het bestuur. Ook op het veld is diversiteit zichtbaar via het ‘Bill Walsh Diversity Coaching Fellowship’ programma.
- Donald Driver als zevende ronde-pick bijna over het hoofd werd gezien? Zijn achtergrond: armoede en dakloosheid, paste niet in het klassieke plaatje van succes. Toch groeide hij uit tot een van de meest geliefde spelers in Packers-geschiedenis.
- De Packers zich uitspreken over maatschappelijke kwesties, hun spelers steunen in hun activisme en doneren aan initiatieven voor sociale rechtvaardigheid? Ze tonen dat een organisatie ook een ethisch leider kan zijn, niet alleen een sportieve.
- Coach Vince Lombardi weigerde zijn spelers te beoordelen op ras of achtergrond? Zijn uitspraak was altijd: “We will judge you by your performance alone.”
De Packers laten zien dat leadership draait om vertrouwen, ruimte voor verschil en het zien van het individu (inclusie). Niet om controle of snelle (ver)oordelen.
Vast in het zand – Nebraska
Tegen het einde van onze trip, kwamen we in Nebraska met onze camper volledig vast te zitten in het mulle zand, terwijl de avond viel en praktisch niemand in de buurt was. Toen ben ik hulp gaan zoeken en kwam ik uiteindelijk een oude trailer tegen met daarvoor een aantal rasechte Amerikanen (de zgn. rednecks) bij een kampvuur die er nog uitzagen als cowboys: plat accent, pistool aan de riem, grote baarden, cowboy hoeden en een kegel van bier. Al snel zag ik Trump-vlaggen rondom hun trailer en stelde ze me tijdens de kennismaking al snel vragen over ons Nederlandse immigratiebeleid. Ik had al snel door dat ze bepaalde politieke voorkeuren en visies hadden die niet strookten met mijn wereldbeeld en kernwaarden. Ik bespeurde bij mezelf direct waardeoordelen en voelde me ook kwetsbaar, maar ik was wanhopig en had hulp nodig.
Ik merkte al snel dat ze gewoon heel vriendelijk waren en behulpzaam en binnen no-time zaten zij en ik in hun truck met benodigde gereedschappen op weg naar onze camper om ons uit het zand te trekken met hun truck. Zonder hun hulp en geduld was het ons nooit gelukt om ons pad te vervolgen in een afgelegen gebied waar geen bereik was. Na deze gebeurtenis ben ik gaan nadenken waarom deze mensen dergelijke denkbeelden hebben en waarom ik als Europeaan daar een oordeel over heb, terwijl ik hun situatie en persoonlijke uitdagingen in Nebraska niet ken. Ook Trump-aanhangers kunnen namelijk vriendelijk, menselijk en behulpzaam zijn en dit onderschrijft het bovenstaande: mijn waarheid is niet dé waarheid, ik ben OK maar deze rednecks zijn ook meer dan OK. Ik trapte wederom in mijn valkuil en dat was voor mij wederom een belangrijk inzicht.
Wat ik leerde
Niet-oordelen is moeilijk. Mijn vrouw zegt altijd bij het opvoeden van onze kinderen: “Robin, laat je OMA thuis”. Hier bedoelt ze mee: Oordeel-Mening-Advies. Deze vaardigheid vormt de sleutel tot echt leiderschap. Het vraagt om vertraging, luisteren, nieuwsgierigheid en empathie. Om het loslaten van je eigen gelijk. Om het zien van het potentieel en de mens achter het gedrag. Gedrag en meningen hebben altijd een herkomst: denk maar aan de ijsberg die je kan waarnemen, meer dan driekwart van de ijsberg bevindt zich onzichtbaar onder water. De Green Bay Packers en een groep rednecks in Nebraska leerden mij dat in deze zomer opnieuw.
Prikkelende reflectievragen voor jou: “Neem jij jouw OMA altijd mee? Durf jij het oordeel los te laten? Durf jij het individu te zien, ook als het schuurt? Welke Donald Driver zit er in jouw team die een 2e blik verdient en heeft jouw organisatie een leider zoals Vince Lombardi?”
''Durf jij het oordeel los te laten? Durf jij het individu te zien, ook als het schuurt? Welke Donald Driver zit er in jouw team die een 2e blik verdient en heeft jouw organisatie een leider zoals Vince Lombardi?
“Zoek en gij zult vinden”, of misschien ben jij zelf wel de Donald of Vince?
Keep on moving,
Robin
Over de auteur
Robin van Wankum is coach, spreker en schrijver van blogs op het gebied van high performance en persoonlijk leiderschap. Vanuit zijn achtergrond in de topsport en het bedrijfsleven helpt hij professionals en teams om te groeien in impact en communicatie. Zijn blogs en trainingen zitten vol praktijkvoorbeelden, herkenbare situaties en concrete tools om direct toe te passen.
Volg Robin op LinkedIn of lees meer van zijn blogs op onze website.